Bazalt küp taş, volkanizmaya bağlı olarak meydana gelen bir kayaç türüdür. Dördüncü jeolojik zamanda meydana gelen birtakım volkanik hareketlerin oluştuğu bölgelerde sıklıkla rastlandığı bilinmektedir. Doğada bulunan bazalt küp taşları; damar, akıntı ve kütle şeklinde bulunmaktadır. Çoğunlukla volkanik akıntılardan sonra, soğuyup büzülerek prizma şeklini alırlar. Bu taşlar, volkanizma neticesinde meydana gelen volkandan lav olarak çıktığı esnada, boşluklu bazalt adı verilen bu taşların boşluklarına zamanla bazı mineraller dolar. Ve bu minerallerin dolması neticesinde de zeolitli bazalt meydana gelir. Günümüz volkanlarının çoğu halen bazalt kökenli maddeleri püskürtmeye devam etmektedir.  Bu püskürtme neticesinde de bazalt döşeme için daha çok madde meydana gelmektedir.

Bazalt küp taş, genel anlamda renk itibariyle, füme ve koyu gri bir renge sahip doğal taş türevlerindendir. Bazı bölgelerde; kahverengi, sarı, yeşil gibi farklı renk bazalt çıkmasının nedeni ise yüzeye ulaşmış olan lav tabakalarının içerdiği çeşitli kimyasallardan kaynaklandığı bilinmektedir.

Madencilik sektöründe erkek ve dişi bazalt olarak ikiye ayrılmaktadır. Aynı zamanda bu doğal taş türü pek çok ilimizde de çıkarılmaktadır. Dişi karakteristiğine sahip bazalt olarak bilinen bu doğal taşlar, daha çok molozu andıran bir biçimde yayılım gösterirken, erkek karakteristiğine sahip bazaltlar ise sütun ya da dikit şeklinde oluşum göstermektedirler. Sütun şeklindeki bazaltlar, daha çok küp taşı amacıyla kullanılmaktadır.

Molozu andıran bazaltlar ise bazalt küp taşlar, bordür ya da oluk üretimi amacıyla tercih edilmektedir. Kökeninin magmatizmaya dayandığı bilinen bazaltların, kayaç türünde pek çok farklı yönleri de bulunmaktadır. Kedi bacağı olarak da bilinen bu gözenekli doğal taşların diğer magma türevlerine oranla daha çabuk yeryüzüne ulaşmasından kaynaklanmaktadır.

Genellikle koyu renklerde olduğu bilinen, sert ve dayanıklı bazaltlar, doğada birçok şekliyle bulunmaktadır. En çok bilinen özelliklerinden birisi de prizmalar halinde meydana geldiğinin bilinmesidir. Boyutları kullanım alanlarına göre değiştiği bilinmekle beraber bazalt döşeme için genellikle dikdörtgen şekilli taşlar kullanılmaktadır.

Bazalt küp taş, birtakım öne çıkan özelliklerinden ötürü, günümüzde pek çok alanda tercih ediliyor. Bu alanların başında öncelikli olarak inşaat sektörü gelmektedir. Beton bileşimlerinin çoğuna farklı oranlarda bazalt eklemesi yapılmaktadır. Granite oranla bazaltın daha dayanıklı bir taş olduğu da bilinir. Bu dayanıklı, sert yapısından dolayı kaldırım taşlarında ve benzeri alanlarda bazalt döşeme sıkça kullanılır.

Mutfak taşlarında da eski dönemlerde sıklıkla kullanıldı. Yalnızca bununla da kalmayıp bazı camilerin yapısında da bu taştan faydalanıldığı bilinmektedir. Örneğin Diyarbakır’da bulunan Behram Cami yapısının bazı yerlerinde de bu taş kullanılmıştır. Tüm bunlarla da kalmayıp ulaşımda da şaşırtıcı bir biçimde bu taştan faydalanılmıştır. Demiryolu yapımında çoğunlukla bu taş tercih edilmiştir. Sert ve dayanıklı bir yapısı olduğundan dolayı birtakım yalıtım sistemlerinde de tercih konusu olmuştur.

Kısacası pek çok sektörde bazalt küp taşının öncelik taşıdığı bilinmektedir. Bazı yerlerde Diyarbakır taşı olarak da geçen bazalt küp taşı, Diyarbakır’da bulunan pek çok hanın yapımında kullanılmıştır. Bir nevi kültürel miras değeri ve misyonu taşıyan bu taş, oldukça önem arz etmektedir.